Έξυπνη Δημοκρατία και Πληροφορική

Η ιστορία και η εξέλιξη διδάσκουν για τη δύναμη της τεχνολογίας. Η τεχνολογία της πληροφορίας εισέρχεται και προδιαγράφει το πολιτικό μέλλον των δημοκρατιών και των πολιτικών συστημάτων σε όλο τον κόσμο. Περαιτέρω, οι πληροφορίες περιγράφουν τα ζητήματα (μορφές και λειτουργίες), καθορίζοντας τις πολιτικές σχέσεις και τους παράγωγους θεσμικούς οργανισμούς.

Στη δημοκρατία και σε άλλα πολιτικά συστήματα η τελική εξουσία ανήκει κατά κύριο λόγο στον λαό. Στην απολυταρχία (και στην τυραννία) η εξουσία ανήκει κατά κύριο λόγο στο κράτος ή χειρότερα σε ειδικά συμφέροντα. Στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία η εξουσία για τη θέσπιση νόμου στην κοινοβουλευτική διαδικασία και επομένως για τη διακυβέρνηση παρέχεται από το λαό στους αντιπροσώπους μέσω εκλογών.

Αυτή η εξουσία φέρει έναν θεμελιώδη περιορισμό (όρο) που απορρέει από συνταγματική υποταγή και ορίζει τη νομιμότητα (της εξουσίας) στην κατοχή της αρχής. Το κοινωνικό και οικονομικό θεμέλιο του κράτους και της κοινωνίας, βρίσκεται στη (στη δέσμευση της) πράξης του καλού και της επιδίωξης του αγαθού. Ενώ η κατεύθυνση (εντολή για το καλό) δεν είναι διαπραγματεύσιμη, η διαδρομή (τρόπος επίτευξης) προς τον προορισμό είναι διαπραγματεύσιμη.

Στα απλά και στα πιο πολύπλοκα ολοκληρωμένα συστήματα, οι σχέσεις, οι οργανώσεις και οι συνθήκες είναι ενεργές και δυναμικές, προσανατολισμένες προς την κατεύθυνση του χρόνου, της κίνησης και της εξέλιξης. Στα κοινωνικά, πολιτικά, νομικά και οικονομικά συστήματα το καλό και σωστό μεταφράζεται στη συρροή του ατομικού και του κοινού καλού. Η σύνθεση του ατομικού (μερικού και ειδικού) και του κοινού (γενικού και παγκόσμιου) αγαθού είναι θεμελιωδώς τεχνολογικός όσο και ηθικός.

Εκτός από την ηθική και το δίκαιο, στην πολιτική η επιδίωξη και η επίτευξη του καλού είναι ηγετική ικανότητα. Η εξυπηρέτηση των ιδιαίτερων συμφερόντων των εντολέων – ψηφοφόρων απαιτεί την εξουσία και κατοχή της αρχής. Προϋπόθεση για αυτή είναι η ικανή ηγεσία των αντιπροσώπων. Όρος της εκπροσώπησης και της ηγεσίας είναι η παράλληλη εξυπηρέτηση του κοινού, δημόσιου, εθνικού και σε παγκόσμιο επίπεδο του διεθνούς καλού και συμφέροντος. Σε αυτό είναι σημαντική η δικαιολογητική βάση των προτάσεων και των πολιτικών.

Επιπλέον, στη θρησκεία το καλό και το ωφέλιμο έχει πνευματικές ιδιότητες, ενώ στο Θεό λαμβάνει θεϊκές διαστάσεις. Είναι ενδιαφέρον ότι η οικονομία, η οικολογία, η τεχνολογία και ιδιαίτερα η τεχνολογία της πληροφορίας υπογραμμίζουν αυτό. Επομένως, ο ίδιος συνδυασμός του ειδικού και του γενικού καλού και συμφέροντος μεταφράζεται και ως καλό και συμφέρον στα διανοητικά και πνευματικά συστήματα.

Η τεχνητή νοημοσύνη (όπως για παράδειγμα στην επιστήμη των υπολογιστών, τους αλγόριθμους και τη ρομποτική), επεξεργάζεται και αναπαράγει τις πληροφορίες, ενισχύει τον ορισμό και το σχεδιασμό τους και καθορίζει τη δυναμική σύνθετων συστημάτων και δικτύων. Τέτοια συστήματα περιλαμβάνουν κράτη, σύγχρονες κοινωνίες και πολιτικά και οικονομικά συστήματα, τα οποία εξελίσσονται όλο και πιο ολοκληρωμένα και παγκόσμια. Εδώ η τεχνολογία της πληροφορίας επαναξιολογεί τη σχέση πολίτη – (πόλης) κράτους και την οργανωτική και υπό όρους δυναμική της. Ανάλογα η τεχνολογία της πληροφορίας υπογραμμίζει τις επιδόσεις και κατά συνέπεια, επηρεάζει τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές εξισώσεις, τις εξελίξεις τους καθώς και τα θεσμικά καταστατικά.

Για να είμαστε δίκαιοι, οι εφαρμογές της τεχνολογίας της πληροφορίας όπως οι τεχνικές και τα τεχνητά συστήματα δεν είναι πιο ευφυείς από τη (αισθητική – κινητική) νευρολογία της φυσικής και της ανθρώπινης εξέλιξης. Παρόλα αυτά είναι χρήσιμες στον υπολογισμό των πιθανοτήτων (του μέλλοντος και συγκεκριμένα της επίτευξης του καλού) και στο σχεδιασμό του προγραμματισμού, καθώς και στη ρύθμιση της διακύμανσης του καθορισμού. Αυτό κάνουν τα συστήματα στην αναλυτική και συνθετική διαδικασία κατά τη δόμηση και την επεξεργασία των πληροφοριών. Ομοίως τα συστήματα δοκιμάζουν πολιτικές, πρακτικές και προτάσεις και αξιολογούν τα μελλοντικά αποτελέσματα σε πραγματικό χρόνο.

Οι εφαρμογές τεχνολογίας στοιχείων και πληροφοριών βοηθούν στη διαμόρφωση της δυναμικής των διαβουλεύσεων και των διαγνώσεων στα κοινοβούλια (για τη διαμόρφωση της εξουσίας και για τη θεσμοθέτηση του νόμου) και στα δικαστήρια (για την επιβολή του νόμου και τη διαμόρφωση της δικαιοσύνης). Συμβάλλουν επίσης στις διαβαθμίσεις της εξουσίας και στην επικύρωση της νομιμότητας της εξουσίας στις συνταγματικές δημοκρατίες και σε άλλα πολιτικά συστήματα. Οι εφαρμογές διαχείρισης στοιχείων και πληροφοριών βοηθούν επίσης στη διαπραγμάτευση της σχέσης μεταξύ πολίτη και κράτους. Τέλος, τέτοιες τεχνολογίες και εφαρμογές είναι καθοριστικές για τον έλεγχο της ισχύος και αντιστρόφως για την επιτυχία στην επιδίωξη του αγαθού.

Οι προαναφερθέντες κοινωνικοί και πολιτικοί μηχανισμοί και τεχνικές της δημοκρατίας είναι λιγότερο διαθέσιμες σε λιγότερο φιλελεύθερα, κρατοκεντρικά, αυταρχικά ή τυραννικά καθεστώτα. Χωρίς αυτά τα μέσα (συμμετοχής και δέσμευσης) το επίπεδο απόδοσης (αριστεία) στην άσκηση εξουσίας είναι σημαντικά υψηλότερο και πιο απαιτητικό. Τεχνικές δομές και τεχνολογικά συστήματα, όπως αυτά που περιγράφονται, είναι χρήσιμα, αλλά με μειωμένες ή περιορισμένες πληροφορίες (διασύνδεση) και δεδομένα (συμμετοχή), αυτή η ωφέλεια είναι περιορισμένη.

Η τεχνική και τεχνολογική τεχνογνωσία μετριάζει σε κάποιο βαθμό το έλλειμμα δεδομένων. Ωστόσο, στα φιλελεύθερα πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά συστήματα και ακόμη και στα λιγότερο φιλελεύθερα (κομμουνιστικά, ολοκληρωτικά κλπ.) καθεστώτα, η τεχνολογία είναι οργανική και επομένως υποτάσσεται εν τέλει στις πληροφορίες, τα στοιχεία και τα δεδομένα. Η διαφορά είναι σε επίπεδο, αφού το περιεχόμενο είναι κυρίαρχο.

Στον πολιτικό ανταγωνισμό, το στοίχημα των αυταρχικών καθεστώτων δεν είναι ότι αυτά είναι καλύτερα. Είναι ότι τα δημοκρατικά και φιλελεύθερα είναι χειρότερα και ότι αν δεν είναι, ότι θα τα μειώσουν ώστε να γίνουν, αν μη τι άλλο με αναχρονισμό, καταπίεση και εξομοίωση προς τα δικά τους. Η τεχνολογία της πληροφορίας όμως και η εξέλιξη των πραγμάτων τους διαψεύδει.     

Ιωάννης Α. Οικονομίδης